Czego boją się sędziowie, czyli ustawa dyscyplinująca

W piątek, 14 lutego, zaczęła obowiązywać nowelizacja ustawo ustroju sądów i Sądzie Najwyższym, które m.in. rozszerzają odpowiedzialność dyscyplinarną sędziów i wprowadzają zmiany w procedurze wyboru I prezesa Sądu Najwyższego.

Nowe prawo wywołało wiele kontrowersji, w całym kraju, przed gmachami sądów, miały miejsce protesty, a przeciwnicy zmian zaczęli używać w stosunku do niego pojęcia “ustawa kagańcowa”, choć zapewne większość osób stających w obronie starego porządku nie miało i nadal nie ma pojęcia, co się zmieniło.

Na początek trochę historii: Sejm uchwalił nowelizację 20 grudnia 2019 r., a 17 stycznia 2020 r. Senat wniósł o jej odrzucenie. 23 stycznia br. Sejm odrzucił uchwałę Senatu i nowelizacja trafiła do prezydenta. Andrzej Duda podpisał dokumenty 4 lutego 2020 r.

Zmiany w m.in. Prawie o ustroju sądów powszechnych i ustawie o Sądzie Najwyższym, a także o Krajowej Radzie Sądownictwa, sądach administracyjnych, wojskowych i prokuraturze wprowadza odpowiedzialność dyscyplinarną sędziów za działania lub zaniechania mogące uniemożliwić lub istotnie utrudnić funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, za działania kwestionujące skuteczność powołania sędziego oraz za “działalność publiczną niedającą się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów”.

Od tej pory rzecznik dyscyplinarny może podjąć i prowadzić czynności w każdej sprawie dotyczącej sędziego. Dotychczas rzecznik dyscyplinarny sędziów i jego zastępcy byli oskarżycielami w sprawach sędziów sądów apelacyjnych i prezesów sądów okręgowych, zaś oskarżycielami w sprawach pozostałych sędziów byli rzecznicy dyscyplinarni w apelacjach.

Na świadka, który bez usprawiedliwienia nie stawia się na wezwanie rzecznika dyscyplinarnego, można nałożyć karę do 3 tys. zł, co nie wyklucza wszczęcia postępowania dyscyplinarnego.

Pojawił się obowiązek informowania przez sędziów i prokuratorów do jakich partii należeli przed objęciem stanowiska i w jakich stowarzyszeniach działają.

Zmieniają się także przepisy dotyczące samorządu sędziowskiego. Zgodnie z nowelą przedmiotem obrad kolegium i samorządu sędziowskiego nie mogą być tematy polityczne, “w szczególności zabronione jest podejmowanie uchwał podważających zasady funkcjonowania władz RP i jej konstytucyjnych organów”.

Dotąd zgromadzenie ogólne sędziów apelacji składało się z sędziów sądu apelacyjnego oraz przedstawicieli sądów okręgowych i rejonowych z tej apelacji. Zgromadzenie sędziów sądu okręgowego składało się zaś z sędziów SO i przedstawicieli sędziów rejonowych.

Zmiany sprawiły, że powstaną zgromadzenia ogólne sądów apelacyjnych, okręgowych i rejonowych składające się ze wszystkich sędziów danych sądów.

Natomiast kolegium sądu apelacyjnego składało się z pięciu członków, wybieranych przez zebranie sędziów sądu apelacyjnego spośród sędziów tego sądu, a także z prezesa sądu apelacyjnego. Kolegium sądu okręgowego składało się zaś z prezesa tego sądu, najstarszego wiceprezesa oraz wybranych przez zebrania sędziów przedstawicieli SO i sądów rejonowych. Po zmianie kolegium sądu apelacyjnego składa się z prezesa SA i prezesów sądów okręgowych z danej apelacji, natomiast kolegium sądu okręgowego jest złożone z prezesa SO i prezesów sądów rejonowych z danego okręgu.

Wprowadzono także zmiany w procedurze wyboru I prezesa SN. Kandydata na to stanowisko będzie mógł zgłosić każdy sędzia SN. W przypadku problemów z wyborem kandydatów ze względu na brak kworum w ostatecznym stopniu planowanej procedury do ważności wyboru wymagana będzie obecność 32 sędziów SN.

“Jeżeli kandydaci na stanowisko I prezesa SN nie zostali wybrani zgodnie z zasadami określonymi w ustawie, Prezydent RP niezwłocznie powierza wykonywanie obowiązków I prezesa SN wskazanemu przez siebie sędziemu SN” – przewiduje nowelizacja ustawy o Sądzie Najwyższym. W tej sytuacji u ciągu tygodnia od powierzenia wykonywania obowiązków I prezesa SN sędzia, któremu obowiązki te powierzono, zwołuje Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN – któremu przewodniczy – w celu wyboru kandydatów na stanowisko I prezesa SN.

Oprócz tego zmianie uległy kompetencje Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w przypadku rozstrzygania spraw w przypadku procesowego kwestionowania statusu sędziego lub jego uprawnienia do sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Rozstrzyganie tych spraw będzie należało wyłącznie do Izby Kontroli Nadzwyczajnej.

Ustawa przewiduje przekazanie Izbie Kontroli Nadzwyczajnej SN kompetencji do “rozpatrywania skarg o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Sądu Najwyższego” oraz innych sądów, jeśli niezgodność z prawem polega na podważeniu statusu lub legalności działania sędziego, który wydał orzeczenie w sprawie. Taką skargę – zgodnie z nowelą – można byłoby wnieść do Izby Kontroli Nadzwyczajnej SN z pominięciem sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie.

Izba Dyscyplinarnej SN otrzymała szersze uprawnienie do rozpoznawania wniosków o uchylenie immunitetów sędziów i prokuratorów.

→ PAP / (kk)

17.02.2020

• foto: pixabay.com / GT

 

2 Replies to “Czego boją się sędziowie, czyli ustawa dyscyplinująca

  1. Słynna już wypowiedź o nadzwyczajnej kaście obnażyła hipokryzję tego środowiska. Pani która trzymała świeczkę żeby sobie oświetlić drogę do domu i o tym zapomniała tylko dolała oliwy do ognia.

    Niestety, ale liczba ukaranych sędziów jest chyba rekordem w skali światowej.

    Każde środowisko powinno się potrafić samo oczyścić, ale jak widać środowisko sędziowskiej najwyraźniej nie widzi problemu, mimo , że ma największe możliwości karania …

  2. Mnie interesują stowarzyszenia, których sędziowie są członkami i dlaczego. Stowarzyszenia mają zazwyczaj jakiś statut, który określa cele, jakieś zarządy
    i zapewne komisje dyscyplinarne, albo sądy koleżeńskie. Jak pogodzić pracę
    sędziego-niezależnego, jeśli asesor jest przewodniczącym koła stowarzyszenia?
    A może członkiem kolegium rozpatrującym skargę. Dla mnie odpowiedzią na te wszystkie
    pytania jest jedna zasada: chcesz udzielać się towarzysko zostań adwokatem.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.