18 stycznia 1945 r. Wyzwolenie Piotrkowa

“Przed świtem Piotrków został wyzwolony. Żołnierze mogli spokojnie zejść z czołgów, bagnetami otworzyć amerykańskie konserwy z tuszonką, najeść się i odpocząć. Piotrkowianie obudzili się w wolnym od Niemców mieście” – pisał Paweł Reising w jednym z opracowań dotyczących II wojny światowej.

Operacja wyzwalania Piotrkowa rozpoczęła się 15 stycznia od przekroczenia Pilicy w okolicach Przedborza przez 52 Gwardyjską Brygadę Czołgów pod dowództwem ppłk Ludwika Kurista. Moment kulminacyjny nastąpił w nocy z 17 na 18 stycznia 1945 r.

Żołnierze Armii Czerwonej skorzystali z pomocy czterech odważnych mieszkańców Bujen: Mieczysława Gruchały, Andrzeja Gawora, Władysława Żubera i Jana Adamskiego, którzy pomogli wojsku zająć dogodne pozycje.

“Zaskoczeni Niemcy byli przerażeni – kontynuował Reising – Okazało się, że często zamiast czuwać przy armatach, spali w pobliskich stodołach. Teraz wydawało im się, że Piotrków okrążony jest przez duże siły wroga. Nikt nie spodziewał się Sowietów od strony zachodniej.

W centrum miasto widać było spanikowanych żołnierzy biegnących po ulicach w kalesonach lub w niekompletnym umundurowaniu. Wiedziano przecież, że czerwonoarmiści niechętnie biorą jeńców. Jednocześnie zdawano sobie sprawę, że linie obronne nie są jeszcze przygotowane do walki.

Otwarta droga w kierunku Łodzi spowodowała, że tamtędy w popłochu uciekano. Po trzech godzinach w centrum miasta umilkł warkot hitlerowskich pojazdów, a zaraz na ulicach pojawiły się sowieckie czołgi. Do ich stalowych pancerzy przyklejeni byli żołnierze z wysuniętymi do przodu pepeszami. Brukowe kostki uginały się pod ciężarem gąsienic, miejscami z hukiem pękały najechane płyty chodnikowe. W mieście kolumny rozdzieliły się na mniejsze grupy, które przeczesywały poszczególne ulice. Jeńców najczęściej rozstrzeliwano na miejscu”.

Rozbicie niemieckiego garnizonu przez oddziały Armii Czerwonej zakończyło trwającą blisko 6 lat okupację Piotrkowa – miasta na terenie którego 5 października 1939 r. powstało pierwsze w Europie żydowskie getto.

→ (mb)

18.01.2017

• na zdjęciu: defilada wojsk polskich 11.02.1945 r., foto: archiwum

• czytaj także: > “Wyzwolenie według urzędniczej TV Piotrków”

• czytaj także: > “Groby wojenne są wielkimi krzewicielami pokoju, ale nie w Piotrkowie”