19 października 2022 roku w Piotrkowie Trybunalskim w wieku 103 lat zmarł ppłk pilot John Benett, weteran II wojny światowej.
Śmierć po Johna Benetta alias Jana Książczyka przyszła nad ranem. Pozostawił pogrążone w smutku: żonę Annę i córkę Angelę.
John Benett urodził się jako Jan Książczyk 31 sierpnia 1919 roku w miejscowości Krzepczów koło Piotrkowa Trybunalskiego. Rok później przeniósł się z rodziną do Łodzi, gdzie ukończył szkołę podstawową i gimnazjum.
Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej skierowała go, wiosną 1938 roku, na obóz szybowcowy do Ustianowej (powiat Ustrzyki Dolne), gdzie 22 sierpnia 1938 roku, uzyskał kat. B. pilota szybowcowego i otrzymał odznakę pilota szybowcowego nr 3372. Komendantem obozu szybowcowego w Bezmiechowej był mjr pil. Edward Peterek.
Po ukończeniu kursu w Bieszczadach, skierowany został, jesienią 1938 roku, na szkolenie samolotowe (na samolotach RWD-8), do utworzonej szkoły pilotów LOPP w Świdniku. Po szkoleniu wstąpił do Aeroklubu Łódzkiego, otrzymując 8 sierpnia 1939 roku, legitymację nr 175/39.
Po wybuchu wojny próbował opuścić Polskę, udając się na Wschód. W Lublinie, za namową kolegów zmienił decyzję i przez Czechosłowację, Węgry, Jugosławię, po kilkumiesięcznej wyprawie, dotarł do Francji 16 kwietnia 1940 roku. Tam został skoszarowany w obozie zorganizowanym prowizorycznie we młynie w miejscowości Bressuire.
Jako żołnierz Polskich Sił Zbrojnych złożył, 1 maja 1940 roku, przysięgę Republice Francuskiej, otrzymując mundur francuski. Przenoszono go wielokrotnie do różnych obozów. Po upadku Francji, na rozkaz ewakuacyjny wodza naczelnego gen. Sikorskiego z 19 czerwca 1940 roku, na pokładzie statku przepłynął do Liverpool w Wielkiej Brytanii. Po tygodniu trafił do obozu w Cheltenham, skąd po weryfikacji został skierowany do bazy Królewskich Sił Powietrznych (RAF) w Blackpool.
W mundurze brytyjskim złożył przysięgę królowi Anglii, 15 sierpnia 1940 roku, w Święto Wojska Polskiego. Po trzymiesięcznym kursie szkolenia teoretycznego, skierowany został do Szkoły Pilotażu w Newton, a na początku 1942 roku do Operacyjno-Treningowej Jednostki (OTU), gdzie doskonalił umiejętności pilotażowe na myśliwcu Spitfire. Przygotowany do lotów bojowych otrzymał przydział do 587 Dywizjonu Myśliwskiego RAF.
Pod koniec 1942 roku, podczas lotu operacyjnego nad Szkocją, nastąpiła awaria silnika samolotu, zmuszająca pilota Książczyka do przyziemienia, ze schowanym kadłubem, w trudnym górzystym terenie, nieopodal miejscowości Stirling. Po tym lądowaniu przez pięć miesięcy leczył obrażenia w szpitalach.
Przywrócony do latania, pozostał w swoim dywizjonie, patrolując wybrzeża brytyjskie.
8 czerwca 1944 roku, podczas lotu wyeksploatowanym Spitfirem, wyciekający z silnika na szybę olej ograniczył widoczność i zmusił pilota do lądowania na kadłubie w portowej miejscowości Watchet, w hrabstwie Somerset. Pilot uniknął obrażeń, a samolot poważnych uszkodzeń i wkrótce obaj wrócili do służby.
Jan Książczyk latał w RAF aż do demobilizacji w roku 1948, odchodząc w stopniu angielskiego kapitana, z łącznym nalotem 2000 godzin.
Otrzymywał 30% emerytury, co pozwoliło mu na podjęcie studiów na kierunku elektryczno-mechnicznym. Po ukończeniu studiów podjął pracę na kierowniczym stanowisku w Instytucie Elektryczno-Mechanicznym, gdzie pracował do emerytury w 1984 roku.
W 1943 roku ożenił się z angielką Margarett. Dwa lata później urodziła się im córka Danuta. By ułatwić córce edukację i życie w Anglii, Jan Książczyk zdecydował się zmienić nazwisko na John Rajmond Benett. Nawiązał w ten sposób do postaci Gordon Benetta. Niestety, jego córka zmarła w wieku 8 lat, a żona w 1988 roku na udar mózgu.
John Benett wielokrotnie odwiedzał Polskę. W 1993 roku ożenił się z Anną Widmańską z Piotrkowa Trybunalskiego. Tam kupili nieruchomość i wybudowali piękny „biały dom”, w którym – po 65 latach życia na obczyźnie – pilot zamieszkał wraz rodziną.
Córka uczęszczała do gimnazjum, następnie do I LO im. Bolesława Chrobrego, a John uczestniczył w życiu weteranów lotnictwa na terenie Łodzi, Tomaszowa Mazowieckiego i Warszawy.
24 października 2017 w Pałacu Prezydenckim za wybitne zasługi dla niepodległości odznaczono Benetta Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (> link). Tego samego roku współpracownik “Gazety Trybunalskiej” Paweł Resing rozpoczął spisywanie wspomnień pilota, które następnie ukazały się drukiem w książce pt. “Spitfire stanął na ogonie” (> link).
John Benett alias Jan Książczyk był powszechnie ceniony i szanowany za swoją przeszłość patriotyczną i piękną polszczyznę w mowie i dochowaniu tradycji. Chętnie brał udział w spotkaniach z młodzieżą, był Honorowym Członkiem Aeroklubu Ziemi Piotrkowskiej. Uczestniczył w pokazach organizowanych przez Aeroklub.
Pogrzeb pułkownika odbędzie się 25 października o godz. 12:00 na cmentarzu w Krzepczowie, gm. Grabica.
Postać J. Benetta wielokrotnie przybliżała „Gazeta Trybunalska” (> link), jako jedyny portal drukując fragmenty jego wspomnień spisanych przez Pawła Reisinga.
→ Oprac. Piotr R. Jankowski / (mb)
20.10.2022
• źródło: relacja ustna z 2009 roku, oprac. płk pil. Jana Jąkały, autoryzowane przez Johna Benetta
• więcej o Janie Książczyku: > tutaj