Przepisy prawa wyborczego umożliwiają dochodzenia roszczeń w przypadku rozpowszechniania nieprawdziwych informacji w czasie trwania kampanii wyborczej. Wniosek (często mylony z pozwem), który trafia do sądu musi zostać rozpatrzony w czasie jednej doby.
Podstawą prawną trybu wyborczego jest artykuł 111 Ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy:
§ 1. Jeżeli rozpowszechniane, w tym również w prasie w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 1914), materiały wyborcze, w szczególności plakaty, ulotki i hasła, a także wypowiedzi lub inne formy prowadzonej agitacji wyborczej, zawierają informacje nieprawdziwe, kandydat lub pełnomocnik wyborczy zainteresowanego komitetu wyborczego ma prawo wnieść do sądu okręgowego wniosek o wydanie orzeczenia:
1) zakazu rozpowszechniania takich informacji;
2) przepadku materiałów wyborczych zawierających takie informacje;
3) nakazania sprostowania takich informacji;
4) nakazania publikacji odpowiedzi na stwierdzenia naruszające dobra osobiste;
5) nakazania przeproszenia osoby, której dobra osobiste zostały naruszone;
6) nakazania uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty do 100 000 złotych na rzecz organizacji pożytku publicznego.
§ 2. Sąd okręgowy rozpoznaje wniosek, o którym mowa w § 1, w ciągu 24 godzin w postępowaniu nieprocesowym. Sąd może rozpoznać sprawę w przypadku usprawiedliwionej nieobecności wnioskodawcy lub uczestnika postępowania, którzy o terminie rozprawy zostali prawidłowo powiadomieni. Postanowienie kończące postępowanie w sprawie sąd niezwłocznie doręcza wraz z uzasadnieniem osobie zainteresowanej, o której mowa w § 1, i zobowiązanemu do wykonania postanowienia sądu.
§ 3. Na postanowienie sądu okręgowego przysługuje w ciągu 24 godzin zażalenie do sądu apelacyjnego, który rozpoznaje je w ciągu 24 godzin. Od postanowienia sądu apelacyjnego nie przysługuje skarga kasacyjna i podlega ono natychmiastowemu wykonaniu.
§ 4. Publikacja sprostowania, odpowiedzi lub przeprosin następuje najpóźniej w ciągu 48 godzin, na koszt zobowiązanego. W orzeczeniu sąd wskazuje prasę w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe, w której nastąpić ma publikacja, oraz termin publikacji.
§ 5. W razie odmowy lub niezamieszczenia sprostowania, odpowiedzi lub przeprosin przez zobowiązanego w sposób określony w postanowieniu sądu sąd, na wniosek zainteresowanego, zarządza opublikowanie sprostowania, odpowiedzi lub przeprosin w trybie egzekucyjnym, na koszt zobowiązanego.
§ 5a. Do sprostowania, odpowiedzi lub przeprosin publikowanych w programach nadawców radiowych lub telewizyjnych stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji dotyczące działalności reklamowej w programach telewizyjnych i radiowych, z tym że czas przeznaczony na ich publikację nie jest wliczany do dopuszczalnego wymiaru czasu emisji reklam określonego w art. 16 tej ustawy.
§ 6. W sprawach, o których mowa w § 1, 4 i 5, przepisu art. 104 nie stosuje się.
Postępowania prowadzone są wtedy, gdy w materiale wyborczym pojawiają się treści niezgodne z prawdą wymierzone w konkurencję; np. w wypowiedzi radiowej, w ramach kampanii, kandydat X stwierdził, że pan Y z partii ABC sprawując funkcję publiczną przywłaszczył sobie kwotę Z oraz dziurkacz żeliwny, albo przeciwnik polityczny w swojej ulotce napisał, że pani wójt, ponownie ubiegająca się o to stanowisko, obiecała wybudować dziesięć kojców dla bezdomnych psów, a zamiast tego kupiła do swojego biura telewizor kolorowy o przekątnej 65 cali i orgazmotron.
Niewątpliwie ten typ postępowania niesie rozwiązania bardzo korzystne dla osoby poszkodowanej, jeśli naruszenia są niepodważalne, gdyż 24-godzinny termin na wydanie postanowienia nie zakłóca prowadzenia kampanii wyborczej, a dla przeciwnej strony może mieć dotkliwe konsekwencje nie tylko wizerunkowe, ale również finansowe.
“Gazeta Trybunalska” zwróciła się dziś do rzeczniczki Sądu Okręgowego sędzi Leżańskiej z prośbą o udzielenie informacji na temat ilości postępowań przeprowadzonych w piotrkowskim sądzie w trybie wyborczym. Do chwili pisania niniejszego artykułu w sądzie pierwszej instancji odbyło się 14 posiedzeń. Jeden wniosek został cofnięty przez wnioskodawcę, w jednym przypadku strony zawarły ugodę, 6 oddalono, 2 uwzględniono w całości, a 4 w części.
Wniosek z tego zestawienia płynie taki, że mimo szczególnego trybu dochodzenia roszczeń nie jest łatwo przekonać sąd do swoich racji.
Zdaniem politologa dra hab. Olgierda Annusewicza, który udzielił wywiadu portalowi “infor.pl” wynika, że choć w obecnej kampanii postępowań w trybie wyborczym może być dużo, to ich znaczenie dla wyniku wyborów nie musi być istotne. Annusewicz zauważył:
Zgodzimy się, że jest społeczne założenie, że nie wolno kłamać i że kłamstwo powinno dyskredytować człowieka z obecności w sferze publicznej. W związku z tym, politycy będą sięgać po pozwy w trybie wyborczym, żeby wykazywać, że oni mówią prawdę, a skłamał ktoś inny. Ale ten komunikat będzie miał znaczenie przede wszystkim dla nich samych i dla ich elektoratu, będzie uwiarygadniał ich przed własnym elektoratem.
→ K. Kozielski / współpraca (mb)
4.04.2024
• foto: pixabay.com
• więcej o wyborach 2024: > tutaj
ciekawe kto poszedł do sądu? wie ktoś? piszcie